Χτισμένο γύρω στο 1930, με άγνωστη την ακριβή χρονολογία κατασκευής, το σπίτι επί της οδού Μητσαίων 17 φιλοξένησε τρεις γενιές της οικογένειας του πρώτου ιδιοκτήτη. Το ζητούμενο του έργου ήταν, με την προσθήκη ενός ορόφου και μετά από ριζική ανακαίνιση, αυτή η κατοικία να στεγάσει μια σύγχρονη πολυμελή οικογένεια. Ο χώρος της κουζίνας διαμορφώθηκε σε μοντέρνες αφαιρετικές γραμμές και μάρμαρο σε σκούρες αποχρώσεις.
Φωτογραφίες: Βασίλης Κ. Μακρής
Βοηθός φωτογράφου: Κατερίνα Βράτιτς

Η σύνθεση βασίζεται στην μίξη δύο κύριων γραμμικών όγκων, που διαχωρίζονται με βάση την λειτουργία τους και το υλικό τους – λευκό χρώμα για τους κοινόχρηστους, εμφανές σκυρόδεμα για τους ιδιωτικούς, αποτελεί την κεντρική ιδέα του έργου. Αυτή η γραμμικότητα της γεωμετρίας των όγκων, διατηρείται και στη μορφή της πισίνας, η οποία έχει τις ίδιες ορθογωνικές αναλογίες. Την ίδια στιγμή, ο όγκος του ορόφου εξέρχεται σε πρόβολο στην νοτιοανατολική πλευρά, δημιουργώντας ένα καλυμμένο υπαίθριο χώρο και παρέχοντας ηλιοπροστασία.
Φωτογραφίες: Γιώργος Χαραλάμπους

Ο πάγκος εργασίας καθώς και το επίμηκες ράφι άνωθεν αυτού διαμορφώνουν μια εσωτερική όψη, που ακολουθεί την πορεία κίνησης του επισκέπτη και διαμορφώνεται σε τρεις ζώνες καθ' ύψος. Το πρώτο τμήμα αναρτάται από την οροφή με στραντζαριστές διατομές Π 30 Χ 30 mm και εξυπηρετεί το λειτουργικό κομμάτι της αποθήκευσης του καφέ. Η δεύτερη ζώνη διαμορφώνεται ως κενό θέασης και εξυπηρέτησης και η τρίτη ζώνη αποτελείται από τον πάγκο εργασίας. Η πτυχοειδής λαμαρίνα - επένδυση του πάγκου τοποθετείται με τα νερά της κατακόρυφα και το ίδιο συμβαίνει με το σκελετό της ραφιέρας σε ανάρτηση.
Φωτογραφίες: Add Architecture Studio

Το "Secret Garden House" είναι μια καλοκαιρινή υπόσκαφη κατοικία, στο Φάραγγα Πάρου. Ένα κλιμακωτό μονοπάτι από το χώρο στάθμευσης οδηγεί προς την κύρια υπαίθρια περιοχή διημέρευσης, στο υψηλότερο σημείο της ιδιοκτησίας. Κάτω από την επιμήκη πέργκολα σκίασης αναπτύσσονται χώροι καθιστικού και φαγητού, πλαισιωμένοι από μια πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα, ένα deck ηλιοθεραπείας, πεύκα και ένα υδάτινο στοιχείο μειωμένου βάθους, που συμβάλλει στη βελτίωση του μικροκλίματος κατά τους ζεστούς θερινούς μήνες. Προστατευμένη από τους βόρειους ανέμους των Κυκλάδων, η υπαίθρια περιοχή διημέρευσης προσφέρει ανεμπόδιστη θέα προς τον κήπο, τη θάλασσα και την Αντίπαρο.
Φωτογραφίες: Ιωάννα Ρουφοπούλου

Οι block722 κλήθηκαν να σχεδιάσουν και να ολοκληρώσουν εκ νέου την κατασκευή ενός προϋπάρχοντος κελύφους από σκυρόδεμα, προκειμένου να δημιουργήσουν δύο κατοικίες ιδιαίτερων προδιαγραφών και υψηλής αισθητικής.
Δουλεύοντας με την υπάρχουσα δομή, οι αρχιτέκτονες συνέθεσαν μια γεωμετρική πρόσοψη χρησιμοποιώντας ένα υπολογισμένο πλέγμα από αδιαφανή και διαφανή τμήματα, στοιχεία ξυλείας και σκούρο επίχρισμα. Οι επιχρισμένες επιφάνειες δημιουργήθηκαν από ειδικούς τεχνίτες επιτυγχάνοντας την αρμονική σχέση με τα βασικά χρώματα και υλικά του εσωτερικού.
Φωτογραφίες: Βαγγέλης Πατεράκης

Το κτίριο κατασκευάστηκε για να στεγάσει το Μουσείο Αρχαίας Οχυρωματικής Τέχνης. Χωροθετείται στην περιοχή εισόδου του αρχαιολογικού χώρου των Αστικών Πυλών του Αρχαίου Πειραιά και έχει τη μορφή ενός σκληρού κελύφους σχήματος "Π". Καλύπτεται με πτυχωτή στέγη και κλείνει στην όψη με ξύλινη κατασκευή, η οποία σχεδιάζεται ως συνέχεια του ξύλινου καταστρώματος του αρχαιολογικού χώρου σε ανάκλιση, παραπέμποντας επιπλέον στις ξυλαποθήκες, που αποτελούν την ιστορική μνήμη της περιοχής. O φέρων οργανισμός του κτιρίου και της πρόσοψης είναι μεταλλικός, όπως και αυτός της πτυχωτής στέγης από χαλκό, ενώ όλη η κατασκευή διαθέτει θερμομόνωση ξυλόμαλλου με πετροβάμβακα.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ, ΣΠΥΡΟΣ ΜΟΥΝΤΡΙΧΑΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΛΗΣ, ΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΡΟΥΜΑΛΗ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΣΒΕΣΤΑΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ

Ογκοπλαστικά η μορφή του κτιρίου διαμορφώνεται με σαφήνεια από δύο κυρίαρχους όγκους, έναν κατακόρυφο και πιο διαπερατό, με μεγάλες γυάλινες επιφάνειες, που "διαβάζεται" στο ισόγειο και στο δεύτερο όροφο, και έναν οριζόντιο, περισσότερο συμπαγή όγκο, που προβάλλεται στο ενδιάμεσο επίπεδο του πρώτου ορόφου, δημιουργώντας μια αίσθηση αιώρησης. Ο προβολικός όγκος του πρώτου ορόφου δημιουργεί ένα φιλόξενο εξωτερικό σκιασμένο χώρο σε συνέχεια με το κυρίως καθιστικό.
Για τη βέλτιστη υλοποίηση της αρχιτεκτονικής λύσης επιλέχθηκε μια σύμμεικτη κατασκευή σκυροδέματος με μεταλλικούς προβόλους. Στην κατασκευή του προβόλου χρησιμοποιήθηκε ελαφροσκυρόδεμα επάνω στο μεταλλικό σκελετό και η τελική επιφάνεια επιστρώθηκε με γρανιτοπλακάκια, ενώ όλη η κατασκευή εξωτερικά φέρει θερμομόνωση πάχους 2 cm με τελείωμα έγχρωμου επιχρίσματος.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: ΧΑΔΙΩΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΙΓΓΛΕΖΟΣ

Δυο κτίρια στην οδό Νικηφόρου επισκόπου, συνενώθηκαν για να δημιουργηθεί ένα μικρό ξενοδοχείο με ιδιαίτερη ταυτότητα. Το μεγαλύτερο μέρος του ισογείου των δυο αυτών κτιρίων αποτελεί ξένη ιδιοκτησία. Συναντάται και εδώ η συνήθης στην παλιά πόλη κατάσταση, όπου το περίγραμμα των ιδιοκτησιών, που όπως αυτές διαμορφώνονται σήμερα, διαφοροποιείται από το ισόγειο στους υπερκείμενους ορόφους. Το πλέγμα αυτό των ιδιοκτησιών, δημιουργεί προβλήματα στις παρεμβάσεις αποκατάστασης των κτιρίων, τόσο στα δομικά στοιχεία τους όσο και στη συνολική αποκατάσταση των όψεων. Στην προκειμένη περίπτωση, η διαδικασία του σχεδιασμού εμπεριείχε και την επίλυση των προβλημάτων, που είχαν δημιουργηθεί από αυθαίρετες κατασκευές σε προηγούμενο χρόνο και είχαν αλλοιώσει την τυπολογία και την μορφή των κτηρίων αυτών.
Έγινε κατ' αρχήν προσπάθεια αναστροφής της εικόνας που παρουσίαζε το κτίριο, με την αποκατάσταση του κελύφους και την ανάκτηση, όσο ήταν δυνατόν, των στοιχείων εκείνων που αναδεικνύουν τον χαρακτήρα του. Στη διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων, η αρχιτεκτονική γραφή και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν είναι συμβατά με το αποκατεστημένο κέλυφος, ενώ οι διαφάνειες, κατακόρυφες και οριζόντιες, όπως και η ελεύθερη τοποθέτηση του κλιμακοστασίου και των διαδρομών προς τα δωμάτια, επιλύουν τα θέματα του φυσικού φωτισμού και αερισμού στο εσωτερικό του κτιρίου. Η μορφολογική αποκατάσταση των όψεων, ενταγμένη στους περιορισμούς των υπηρεσιών για την ανάκτηση του παρελθόντος και όχι του τεκμηρίου και του τρόπου που αυτό γίνεται αντιληπτό και ερμηνεύεται, απέδωσε και το τελικό αποτέλεσμα.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Ο όρος βελτιωτικά σκυροδέματος αναφέρεται σε χημικά συστατικά, που προστίθενται στο μείγμα κατά τη φάση της ανάμειξης, με σκοπό να τροποποιήσουν τις ιδιότητές του είτε σε νωπή είτε σε σκληρυμένη κατάσταση.

Σε πλήρως αδιαμόρφωτο χώρο κτιρίου πρώην καπναποθήκης στη Θεσσαλονίκη, δημιουργήθηκε ένας νέος χώρος 350 m², ο οποίος στέγασε τα νέα γραφεία εταιρείας συμβούλων μηχανικών. Το κτίριο, κατασκευασμένο το 1966, βρίσκεται στην ανατολική είσοδο της Θεσσαλονίκης και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βιομηχανικού κελύφους της δεύτερης περιόδου ανάπτυξης των καπναποθηκών, με μοντέρνες αναφορές στον σχεδιασμό του και με κύρια χαρακτηριστικά τις μεγάλες διαστάσεις, τους συμπαγείς όγκους, την επικράτηση του οριζόντιου έναντι του κατακόρυφου άξονα και τη στέγαση με δώμα.
Το εν λόγω κτίριο, μετά την παύση της καπνεμπορικής δραστηριότητας που στεγάστηκε εντός του, παρέμεινε ανενεργό για ένα χρονικό διάστημα και κατά τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε διαδικασία μετασχηματισμού και επανένταξης στη ζωή της πόλης, μέσω της επανάχρησης. Στην επιλογή του συγκεκριμένου κτιρίου για τη στέγαση των νέων γραφείων, συνετέλεσαν αρκετοί παράγοντες, ένας από τους οποίους ήταν και η αναγνώριση της εξέχουσας σημασίας της επανάχρησης με κατάλληλους όρους, τόσο σε αρχιτεκτονικό όσο και σε πολεοδομικό επίπεδο.
Το κτίριο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της περιόδου κατασκευής του, με ορθογωνική κάτοψη και αναλογία πλευρών 2:3. Αποτελείται από ισόγειο και πέντε ορόφους. Ο φέρων οργανισμός του είναι από σκυρόδεμα ενώ τα υποστυλώματα έχουν χαρακτηριστικές μυκητοειδείς απολήξεις. Οι περισσότεροι χώροι, οι οποίοι χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση δεμάτων καπνού, ήταν ενιαίοι χωρίς εσωτερικά διαχωριστικά, με εξαίρεση τον πέμπτο όροφο, στον οποίο στεγάζονταν τα γραφεία της εταιρείας και οι χώροι επεξεργασίας των φύλλων καπνού. Τα περισσότερα ανοίγματα βρίσκονταν στις δύο μεγάλες όψεις του κτιρίου ενώ ο σχεδιασμός των όψεων έχει μοντέρνες αναφορές, με την προβολή των στοιχείων του φέροντα οργανισμού στις όψεις.
Είναι σημαντικό το γεγονός ότι, παρά τις επί μέρους επεμβάσεις που έχουν υλοποιηθεί στο κέλυφός του κτιρίου και το γεγονός ότι η επανάχρησή του συντελέστηκε σχετικά αποσπασματικά στο εσωτερικό του, η αρχική μορφή του κτίσματος έχει διατηρηθεί σε σημαντικό βαθμό, παραπέμποντας με σαφήνεια στην αρχική του λειτουργία. Οι μεγαλύτερες αλλαγές που έχουν συντελεστεί αφορούν κυρίως στην προσθήκη κλιμακοστασίων, στη διάνοιξη νέων ανοιγμάτων στο κέλυφος και στο κλείσιμο των οπών κάτω από τα παράθυρα, οι οποίες εξυπηρετούσαν για τη ρύθμιση του απαραίτητου φυσικού αερισμού στο εσωτερικό κατά τη λειτουργία του ως καπναποθήκη. Επισημαίνεται ακόμα ότι η πρόσοψη του κτιρίου αρχικά ήταν η ανατολική όψη, γεγονός που σηματοδοτούνταν από την ύπαρξη του προστεγάσματος και την ανάταση της απόληξης του ανελκυστήρα. Σημαντική αλλαγή αποτελεί το γεγονός ότι η άλλοτε πίσω όψη του κτιρίου ( η δυτική όψη) έχει μετατραπεί σήμερα σε πρόσοψη, καθώς έχει άμεση επαφή με την παρακείμενη λεωφόρο.
Βασικά χαρακτηριστικά του χώρου, στον οποίο διαμορφώθηκε ο νέος χώρος γραφείων, ήταν το μεγάλο βάθος, ο περιορισμένος αριθμός ανοιγμάτων, χαρακτηριστικά τα οποία προκύπτουν από την αρχική λειτουργία του κτιρίου, καθώς και ο αυστηρός κάνναβος που ορίζεται από τα υποστυλώματα με τις χαρακτηριστικές απολήξεις. Το περιορισμένο διαθέσιμο φυσικό φως αποτέλεσε βασική πρόκληση στη διαδικασία σχεδιασμού και οδήγησε στην επιλογή της ανοιχτής κάτοψης, διάταξη με την οποία οργανώνεται ο κεντρικός χώρος. Η διάταξη ανοιχτής κάτοψης στοχεύει στην αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού και αερισμού και στη μέγιστη επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα αποδίδει σημαντικό βαθμό ευελιξίας ως προς τη διάταξη των γραφειακών ενοτήτων. Εκατέρωθεν του κεντρικού ενιαίου χώρου, αναπτύσσονται δύο ζώνες κλειστών χώρων, στις οποίες χωροθετούνται χώροι γραφείων και η αίθουσα συσκέψεων, ενώ ο φυσικός φωτισμός εξασφαλίζεται με χρήση μεγάλων γυάλινων επιφανειών. Μ’ αυτόν τον τρόπο, οργανώνονται επί μέρους διακριτές ζώνες γραφείων, κινήσεων και ανοιχτής κάτοψης που εναλλάσσονται μεταξύ τους, ενώ η διάκριση των ζωνών αποτυπώνεται και με τη διαφοροποίηση του χρωματισμού των δαπέδων. Σε πλεονεκτική θέση, παράλληλα με τον εξωτερικό τοίχο, χωροθετείται και η κουζίνα, ως βασικός χώρος διαλείμματος, ενώ βοηθητικοί και αποθηκευτικοί χώροι καταλαμβάνουν τους λιγότερο πλεονεκτικούς χώρους.
Ο στατικός φορέας του κτιρίου και ο κάνναβος των ελεύθερων υποστυλωμάτων δίνει ρυθμό στο χώρο και σε ένα βαθμό οργανώνει τη διέλευση των δικτύων. Με στόχο να μην μειωθεί το ελεύθερο ύψος του χώρου, η οροφή παραμένει εμφανής, ενώ εμφανείς είναι και οι υποδομές και τα δίκτυα του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού.
Το δάπεδο του χώρου είναι βιομηχανικό με εποξειδική βαφή. Τα χρώματα που έχουν επιλεγεί είναι το λευκό, το μαύρο και τόνοι του γκρί. Κυριαρχούν οι ανοιχτοί χρωματισμοί στο δάπεδο και στις οροφές, ώστε οι χώροι να είναι περισσότερο φωτεινοί, ενώ το ξύλο που εφαρμόζεται στην επίπλωση προσδίδει οικειότητα και ισορροπεί την ψυχρότητα των εκτεταμένων γυάλινων επιφανειών. Σημειακά εφαρμόζονται στοιχεία με έντονα βασικά χρώματα, κόκκινο και κίτρινο.
Στο χώρο εφαρμόστηκαν φωτιστικά χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, σύστημα κλιματισμού με αντλία θερμότητας VRV IV και σύστημα αερισμού (εξαερισμός και προσαγωγή νωπού αέρα) με ανάκτηση θερμότητας.
Ένα περίπου χρόνο μετά τη λειτουργία του νέου χώρου, πραγματοποιήθηκε έρευνα μέσω ερωτηματολογίου, το οποίο απαντήθηκε ανώνυμα από τους εργαζόμενους. Το ερωτηματολόγιο είχε στόχο να διερευνήσει την άποψη των χρηστών όσον αφορά σε ζητήματα θερμικής, οπτικής και περιβαλλοντικής άνεσης, θέματα θορύβου, λειτουργικότητας και ασφάλειας, καθώς και περιβαλλοντικά θέματα όπως οι υποδομές ανακύκλωσης κτλ., ώστε να γίνει συνολική αποτίμηση της απόκρισης του χώρου, αλλά και της σημασίας της συμπεριφοράς του χρήστη.
Σύμφωνα με τις απαντήσεις του ερωτηματολογίου, οι συνθήκες θερμικής άνεσης αξιολογούνται άριστα τόσο κατά τη θερινή όσο και κατά τη χειμερινή περίοδο. Εξίσου θετική είναι και η συνολική αποτίμηση της λειτουργικής διαρρύθμισης. Διερευνήθηκε η σχέση της διάταξης ανοιχτής κάτοψης με τα επίπεδα θορύβου και την επίδραση των επιπέδων αυτών στην εργασία, η οποία όπως προκύπτει, σχετίζεται με το είδος της εργασίας, που επιτελείται από κάθε εργαζόμενο. Παρόμοια είναι τα συμπεράσματα για την αποτίμηση της ιδιωτικότητας, ενώ διαπιστώθηκε ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι θεωρούν ότι η ανοιχτή κάτοψη ευνοεί την επικοινωνία και τη συνεργατικότητα.
Λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του χώρου, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο θέμα του φυσικού και συνολικού διαθέσιμου φωτισμού. Ο βόρειος προσανατολισμός των ανοιγμάτων λειτουργεί θετικά αναφορικά με την ποιότητα του φυσικού φωτισμού, καθώς εξασφαλίζει σταθερό διάχυτο φυσικό φωτισμό και περιορίζει σημαντικά το φαινόμενο της θάμβωσης. Αν και η χρήση του τεχνητού φωτισμού είναι απαραίτητη σε σημαντικό βαθμό για την εξασφάλιση της απαραίτητης ποσότητας φωτισμού στην επιφάνειας εργασίας, σε ερώτηση που απευθύνεται σε εργαζόμενους, των οποίων η θέση εργασίας βρίσκεται μακριά από παράθυρο, το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων δηλώνει ότι ο περιορισμένος φυσικός φωτισμός επιδρά λίγο στην απόδοσή του.
Σε ερώτηση για συνολικότερη αποτίμηση του νέου χώρου η πλειοψηφία δηλώνει ότι ο χώρος ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό τις απαιτήσεις ενός σύγχρονου και ευχάριστου χώρου εργασίας.