Σύγχρονες μέθοδοι κατασκευής με τοπικά υλικά στις όψεις, στις οποίες χρησιμοποιήθηκε επίχρισμα αναμειγμένο με ώχρα.
Φωτογραφία: Γιώργος Μεσσαριτάκης

Στην Ιερή Κοιλάδα του Περού, ανάμεσα στο Κούσκο και το Μάτσου Πίτσου, έχει ανοίξει το ξενοδοχείο "Star Dome", το οποίο επιθυμεί να συνδέσει τον ταξιδιώτη με τον ίδιο τον τόπο. Το ξενοδοχείο καλεί τους επισκέπτες να μείνουν σε μία από τις έξι πολυτελείς σουίτες του και να αφεθούν στην μαγεία της περιοχής. Το boutique ξενοδοχείο θα διευθύνεται από την τοπική κοινότητα ιθαγενών "Quechua". Στόχος του είναι να προσφέρει στους ταξιδιώτες πολιτιστικές εμπειρίες με οδηγούς τους ντόπιους.
Το "Star Dome Peru" απασχολεί μόνο ντόπιους, παρέχει γη για προϊόντα και τρόφιμα για την κοινότητα και προσφέρει ένα ποσοστό των κερδών του σε εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες. Σύμφωνα με την εκπρόσωπο του ξενοδοχείου, ο θόλος του ξενοδοχείου είναι μια εκδήλωση "ακατέργαστης πολυτέλειας", μέσω της οποίας οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν το τοπίο. Τα δάπεδα του ξενοδοχείου είναι κατασκευασμένα από μάρμαρο. Υπάρχουν πέντε σουίτες στον κάτω όροφο του ξενοδοχείου, και στον επάνω όροφο υπάρχει ένα εντυπωσιακό κατάστρωμα "StarDeck", με γυάλινους τοίχους από το δάπεδο μέχρι την οροφή, καθώς και ένα τηλεσκόπιο για την παρατήρηση του έναστρου νυχτερινού ουρανού. Πρόθεση των συντελεστών δεν ήταν μόνο να δημιουργήσουν ένα κατάλυμα που θα προσφέρει εξαιρετικές συνθήκες διαμονής, αλλά ένα μέρος όπου οι επισκέπτες θα μπορούν να θεραπεύσουν το μυαλό και την ψυχή τους.

Η κατοικία "Tecla" (Technology and Clay) είναι το πρώτο οικολογικό μοντέλο τρισδιάστατης κατοικίας, η οποία εκτυπώθηκε εξολοκλήρου με χρήση ακατέργαστης γης στη Ραβέννα της Ιταλίας. Η καινοτόμος κατοικία που δημιουργήθηκε από την εταιρεία WASP (World’s Advanced Saving Project) και σχεδιάστηκε από τo αρχιτεκτονικό γραφείο Mario Cucinella Architects αποτελεί ένα νέο μοντέλο κατοικιών πράσινης οικονομίας, που δημιουργήθηκε από επαναχρησιμοποιούμενα και ανακυκλώσιμα υλικά, προερχόμενα από το έδαφος, ενώ είναι ουδέτερο σε άνθρακα και προσαρμόσιμο σε οποιοδήποτε κλίμα και περιβάλλον. Το πρωτοποριακό έργο ξεκίνησε μέσα από το όραμα του ιδρυτή της WASP, Massimo Moretti, να αναπτύξει ιδέες που ανταποκρίνονται στην ολοένα και πιο σοβαρή κλιματική αλλαγή, στην ανάγκη για βιώσιμα σπίτια αλλά και στο επιτακτικό ζήτημα της έκτακτης στέγασης στο πλαίσιο κρίσιμων συνθηκών, που παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά είτε λόγω μεταναστεύσεων είτε φυσικών καταστροφών.
Οι αρχιτέκτονες μελέτησαν το σχήμα του κτιρίου σε συνάρτηση με το κλίμα και το γεωγραφικό πλάτος του, ενώ παράλληλα επέλεξαν τη σύνθεση του μίγματος της γης να ανταποκρίνεται στις τοπικές κλιματικές συνθήκες. Η πλήρωση του περιβλήματος είναι παραμετρικά βελτιστοποιημένη για να εξισορροπεί τη θερμική μάζα, τη μόνωση και τον αερισμό σύμφωνα με τις κλιματικές ανάγκες. Στο εσωτερικό του, πολλά από τα έπιπλα είναι, εν μέρει τυπωμένα και αυτά από ακατέργαστα υλικά, ενσωματωμένα στη δομή του υπόλοιπου χώρου, ενώ είναι δυνατή η ανακύκλωση ή επαναχρησιμοποίησή τους, σε συμφωνία με τη φιλοσοφία ολόκληρου του σπιτιού.
Πρόκειται για ένα έργο σχεδόν μηδενικών εκπομπών, καθώς η χρήση ακατέργαστης γης επιτρέπει τη μείωση των απορριμμάτων, καθιστώντας το πρωτοποριακό παράδειγμα έργου χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Για τη δημιουργία αυτής της κατοικίας χρειάστηκαν 200 ώρες και 60 m3 ακατέργαστης γης. Η ανάπτυξη του προωθεί έναν ισχυρό δεσμό μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος, συνδυάζοντας τη δημιουργία ενός σπιτιού από λάσπη και χώμα με τον κόσμο της τεχνολογικής παραγωγής του 21ου αιώνα.

Το υπεράκτιο αιολικό πάρκο "Beleolico" της εταιρείας "Renexia SpA" στο Taranto της Ιταλίας λειτουργεί με ελληνική "νοημοσύνη", καθώς έχει εξοπλιστεί με πρωτοποριακή τεχνολογία ανίχνευσης πτηνών, την οποία αναπτύσσει η ελληνική startup εταιρεία "Digisec". Το πάρκο αποτελείται από δέκα ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 30 MW και εκτιμάται ότι μπορεί να καλύψει εξ ολοκλήρου τις ανάγκες μιας πόλης 60.000 κατοίκων, ενώ βασικό ζητούμενο αποτέλεσε η εγκατάσταση συστήματος προστασίας της ορνιθοπανίδας. Το σύστημα "Bird Monitoring System" βασίζεται στη χρήση αλγορίθμων για ακριβείς αναγνωρίσεις πτηνών, ξεχωρίζοντάς τα από άλλα ιπτάμενα αντικείμενα. Αποτελείται από κάμερες υπερυψηλής ανάλυσης, ηχεία που εκπέμπουν αποτρεπτικούς ήχους, ενώ στις περιπτώσεις που το πτηνό συνεχίσει την πορεία του προς τα πτερύγια της ανεμογεννήτριας και εισέλθει στη ζώνη "shut-down" δίνει εντολή για παύση, έως ότου το πτηνό εξέλθει από την επικίνδυνη ζώνη. Μεγάλο πλεονέκτημα του συστήματος αποτελούν τα μηδενικά σταματήματα της ανεμογεννήτριας χωρίς πραγματικό λόγο, σύμφωνα και με τον συνιδρυτή και COO της "Digisec", Κο Γιώργο Διακομανώλη.
Το σύστημα ανίχνευσης πτηνών διακρίθηκε στον διαγωνισμό "Πράσινη καινοτομία για μια βιώσιμη ανάπτυξη - Greentech Challenge 2021", που διοργάνωσε το τμήμα Οικονομίας Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ενώ πρόκειται να επεκτείνει την εφαρμογή του και σε αιολικά πάρκα στη Γαλλία και την Αυστρία.

Κατατέθηκε στη Βουλή και ψηφίστηκε ο εθνικός κλιματικός νόμος, ο οποίος έχει ως στόχο μηδενικό ισοζύγιο άνθρακα για τη χώρα μας έως το 2050 και μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Ο νέος νόμος περιλαμβάνει μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων στις μεταφορές, τα κτίρια και την ηλεκτροπαραγωγή, ενώ παράλληλα υποχρεώνει τις ελληνικές επιχειρήσεις να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 30% έως το 2030, σε σχέση με το έτος 2019. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να δημοσιεύουν ετησίως τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπουν και να έχουν δημιουργήσει οδικό χάρτη για την επίτευξη των στόχων της απανθρακοποίησης. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Κέντρου Αειφορίας (CSE) Κο Νίκο Αυλώνα, εξαιρετικά σημαντικός είναι ο ρόλος του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας που πρέπει να συνειδητοποιήσει την ανάγκη για αλλαγή του επιχειρηματικού μοντέλου, έτσι ώστε να επικεντρώνεται σε μια επιχειρησιακή λειτουργία με χαμηλούς ή μηδενικούς ρύπους.
Οι προθεσμίες που θέτει ο νόμος για την μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα προβλέπουν μικρές παρατάσεις της χρήσης υδρογονανθράκων σε σχέση με το κείμενο που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, ενώ για πρώτη φορά εμφανίζεται ο παράγοντας των ανανεώσιμων υγρών καυσίμων στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το ενεργειακό σχέδιο "REPowerEU" στοχεύει στον άμεσο μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης. Προκειμένου να αντιμετωπίσει τη νέα κατάσταση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, το πρόγραμμα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο πρόγραμμα της πράσινης ενεργειακής μετάβασης "Fit-for-55" και εισάγει πολλά νέα στοιχεία. Το νέο σχέδιο μειώνει δραστικά τη χρήση φυσικού αερίου σε όλους τους τομείς, παύοντας πλέον να αποτελεί μεταβατικό καύσιμο στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης.
Τα μέτρα που προβλέπονται μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτόν τον φιλόδοξο στόχο, μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας, της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού και της επιτάχυνσης της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων στις κατοικίες, στη βιομηχανία και στην ηλεκτροπαραγωγή. Οι στόχοι του 2030 για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αυξάνονται ακόμα περισσότερο, ενώ παράλληλα εισάγονται και νέα επενδυτικά προγράμματα, όπως τα φωτοβολταϊκά στις στέγες, η ανάπτυξη βιομεθανίου σε μεγάλη κλίμακα, ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης και της χρήσης πράσινου υδρογόνου στις μεταφορές, κ.ά.
Στην ουσία το "REPowerEU" είναι ένα σχέδιο ταχείας απεξάρτησης από το φυσικό αέριο και ταυτόχρονα επιτάχυνσης του πράσινου μετασχηματισμού, ενισχύοντας την οικονομική ανάπτυξη, την ασφάλεια και τη δράση για το κλίμα για την Ευρώπη.

Το υδρογόνο αποτελεί σημαντικό τμήμα της λύσης για την επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, έχοντας πολλές δυνητικές εφαρμογές στους τομείς της βιομηχανίας, των μεταφορών, της ενέργειας και των κτιρίων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη, ως καύσιμο ή ως μέσο αποθήκευσης ενέργειας, ενώ σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι δεν εκπέμπει CO2και κατά τη χρήση του και εκλύονται σχεδόν μηδενικοί ατμοσφαιρικοί ρύποι.
Σήμερα, η ποσότητα υδρογόνου που χρησιμοποιείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει περιορισμένη και το υδρογόνο παράγεται κατά κύριο λόγο από ορυκτά καύσιμα. Στόχος της στρατηγικής που αναπτύσσεται είναι αρχικά η απανθρακοποίηση παραγωγής του και έπειτα η επέκταση της χρήσης του σε τομείς στους οποίους δύναται να αντικαταστήσει τα ορυκτά καύσιμα. Περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο επενδυτικό θεματολόγιο, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων στις ηλεκτρολυτικές κυψέλες. Για τη στήριξη αυτών των επενδύσεων και την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου οικοσυστήματος υδρογόνου, η επιτροπή έχει εγκαινιάσει την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για το Καθαρό Υδρογόνο.
Το ενδιαφέρον για το καθαρό υδρογόνο αυξάνεται παγκοσμίως, ενώ αρκετές χώρες αναπτύσσουν ειδικά ερευνητικά προγράμματα, καθιστώντας πιθανό να αναπτυχθεί μια διεθνής αγορά υδρογόνου. Η ΕΕ έχει ως στόχο να προωθήσει σε παγκόσμιο επίπεδο ορθά πρότυπα και μεθοδολογίες, έτσι ώστε να διασφαλίσει ότι η παγκόσμια αγορά υδρογόνου θα συμβάλει ενεργά στη βιωσιμότητα και την επίτευξη των στόχων για το κλίμα.

Το νησί του Μαυρικίου υιοθέτησε μια καινοτόμο ιδέα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών. Τεράστια χρωματιστά πανιά που πετούν στον ουρανό αποτελούν στην ουσία ένα πλήρως αυτόνομο σύστημα αερομεταφερόμενης αιολικής ενέργειας, συνδεδεμένο με έναν σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο καλύπτει μέρος των αναγκών του νησιού. Η ιδέα ξεκίνησε από την εταιρεία "SkySails Power", μπαίνοντας σε εφαρμογή τον Δεκέμβριο του 2021, ενώ είναι το πρώτο που έχει τεθεί σε λειτουργία. Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος απέδωσε λίγο λιγότερο από 100 kW, που έφτασαν για την κάλυψη 50 κατοικιών. Φυσικά η ζήτηση είναι πολύ μεγαλύτερη, όμως η εταιρεία ελπίζει να πετάξει σύντομα και άλλους παρόμοιους "χαρταετούς". Ο επικεφαλής του τμήματος τεχνολογίας επεσήμανε πως η ομάδα χρειάστηκε επτά χρόνια για την τελειοποίηση του λογισμικού, ενώ οι χαρταετοί θα πρέπει να προσγειώνονται αρκετές φορές τον χρόνο λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών. Υπάρχουν σκέψεις βελτίωσης με τη δημιουργία άκαμπτων φτερών, που θα καθιστούν το σύστημα πιο σταθερό, ενώ μία άλλη επιλογή είναι να κατασκευαστεί ένα drone με ανεμογεννήτριες, για σταθερή ροή ενέργειας, χωρίς να υπάρχουν προβλήματα μεταξύ παραγωγής και δαπάνης.
Καθώς η ανάγκη για μηδενικές εκπομπές ρύπων αυξάνεται, η Διεθνής Ένωση Ενέργειας προβλέπει πως θα έχουμε εκτόξευση της αιολικής ενέργειας έως το 2050, ενώ ταυτοχρόνως ο παράγοντας κόστος πέφτει κατακόρυφα, λόγω του αυξανόμενου αριθμού ανεμογεννητριών. Ιδέες υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια, αλλά η υλοποίησή τους έχει αποδειχθεί αρκετά δύσκολη υπόθεση.

Γεγονός αποτελεί ότι οι θαλάσσιες μεταφορές είναι υπεύθυνες για πάνω από το 80 % του παγκόσμιου εμπορίου, διαταράσσοντας όμως τα θαλάσσια οικοσυστήματα, καθώς ευθύνονται για εκπομπές CO2, μεγαλύτερες σε αριθμό σε σύγκριση με τις αντίστοιχες των αερομεταφορών ετησίως. Για το λόγο αυτό, αναπτύσσονται διάφορα projects, υιοθετώντας καινοτόμες τεχνολογίες παγκοσμίως. Ένα από αυτά αποτελεί το ταξίδι του "MS Porrima"- ένα ελβετικό πειραματικό ερευνητικό σκάφος και ένα επιστημονικό μηχανοκίνητο πλοίο-το οποίο κινείται με ηλιακή ενέργεια και στοχεύει να δείξει πώς η βιώσιμη τεχνολογία θα μπορούσε να επιφέρει ριζικές αλλαγές στη ναυτιλιακή βιομηχανία.
Πέρα από το γεγονός ότι η ενέργειά του τροφοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από ηλιακούς συλλέκτες, εντός του σκάφους βρίσκεται και ένα μικροσκοπικό αγρόκτημα που επιτρέπει την καλλιέργεια βρώσιμων φυκιών και μανιταριών, ενώ παράλληλα τα δίχτυα για ψάρεμα διαθέτουν φυσαλίδες αέρα που εμποδίζουν την υπεραλίευση. Ακόμη, σχεδιάζεται μελλοντικά να ενσωματωθεί φίλτρο, το οποίο θα απομονώνει και θα συγκεντρώνει νανοπλαστικά από το νερό και έπειτα θα τα μετατρέπει σε καύσιμο υδρογόνου. Πέρα από την περιβαλλοντική έρευνα, η διαδραστική εκπαίδευση θα αποτελεί το επίκεντρο του τριετούς ταξιδιού του Porrima, με την κύρια αίθουσα να μπορεί να μετατραπεί σε
σημείο για διδασκαλία. Το πλοίο απέπλευσε από την Οσάκα της Ιαπωνίας στις 18 Δεκεμβρίου, ενώ αναμένεται να ολοκληρώσει ένα τριετές ταξίδι σε όλες τις ηπείρους πριν επιστρέψει στην Ιαπωνία για την παγκόσμια έκθεση "Expo" το 2025.

Το κτίριο είναι χωροθετημένο σε ένα κομβικό σημείο της καρδιάς της Έγκωμης, μιας περιοχής ταχύτατα αναπτυσσόμενης, με ένα πολύ ιδιαίτερο χαρακτήρα που προκύπτει ως άμεση συνέπεια των χρήσεων της. Το Πανεπιστήμιο και οι δορυφορικές σε αυτό εστίες, έχουν μετατρέψει την περιοχή σε ένα τοπικό κέντρο με έντονα νεανικό χαρακτήρα, εξωστρεφή και δυναμικό. Η πόλη σε αυτή την περιοχή έχει πλέον μετατραπεί από μόνιμο σημείο διαβίωσης οικογενειών, σε κέντρο συνάντησης περιστασιακών χρηστών που βρίσκονται στον χώρο μόνο για όσο το επιβάλλουν οι ανάγκες τους (σπουδές). Η δράση της έννοιας της συνάντησης μεταφέρεται από το σπίτι στον αστικό χώρο και στην πόλη. Αυτό έχει κατευθύνει αναπόδραστα στην αλλαγή της αντίληψης περί της έννοιας της διαβίωσης. Το διαμέρισμα/σπίτι δεν είναι πλέον σημείο ζωτικών εμπειριών , αλλά χώρος ανάπαυλας και ξεκούρασης από τις έντονες εμπειρίες της μέρας. Το μέγεθος των χώρων αυτών σταδιακά σμικρύνεται έναντι χώρων κοινωνικών συνευρέσεων, των οποίων το μέγεθος αυξάνεται για να τις φιλοξενήσει.
Σε αυτό τον άξονα σχεδιασμού κινήθηκε και η αρχιτεκτονική ομάδα κατά τον σχεδιασμό του πρότζεκτ Residences 316. Η μορφή του κτηρίου γίνεται καθρέφτης της δυναμικότητας του χαρακτήρα της περιοχής. Ρέει και περιστρέφεται σε μια αέναη κίνηση όμοια με εκείνη του νερού, που η ροή του προσομοιάζει την ζωή της περιοχής. Και αυτή η ροή, παγωμένη σε ένα στιγμιότυπο, αποτυπώνεται στις όψεις.
Τα διαμερίσματα, αρκετά λιτά για να φιλοξενήσουν τη ζωή, όμως λεπτομερώς σχεδιασμένα σε αισθητική και εμπειρία χώρου, αιωρούνται πάνω από το επίπεδο του ισογείου και στρέφονται προς τα έξω, αντικρύζοντας την πόλη. Παράλληλα όμως, το κέλυφος του κτηρίου, εξισορροπώντας την ταχύτητα και την δυναμικότητα της πόλης, δημιουργεί μια ήρεμη εσωστρέφεια και αίσθημα ασφάλειας – απαραίτητες συνθήκες για την ξεκούραση και τη διαφυγή. Ο διττός χαρακτήρας του κελύφους εκφράζεται μέσα και από τη χρήση συμπαγών ή διάτρητων πανέλων κατά την υλοποίηση του. Η χρήση ενός και μόνο υλικού διασφαλίζει την αδιάλειπτη ροή της όψης, την ίδια στιγμή που τα διάτρητα πανέλα υλοποιούν την πρόθεση της προφυλαγμένης εσωστρέφειας και του φίλτρου μέσω του οποίου παρατηρεί κανείς την πόλη.
Πιστό προς την ταυτότητα της πόλης, το ισόγειο γίνεται χώρος συνάντησης και συναναστροφής. Η πόλη προεκτείνεται στον ισόγειο χώρο, εκεί όπου οι χρήστες συναντιούνται και αλληλοεπιδρούν. Γίνεται το ενδιάμεσο μεταβατικό στάδιο μεταξύ του δημόσιου χώρου και του πλήρως ιδιωτικού.