Ο χώρος ως επικοινωνιακό μέσο

Γράφει η Δρ. Χρυστάλα Ψαθίτη, Λέκτορας στον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό και Θεωρία, Τμήμα Αρχιτεκτονικής και Γεωπεριβαλλοντικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος

Λίγα μέτρα πιο κάτω από την κεντρική πλατεία του Μιλάνου βρίσκει κανείς την Liberty Plaza. Μια πολύ μικρότερη σε κλίμακα πλατεία που χαρακτηρίζεται από ένα επιβλητικό γυάλινο κατασκεύασμα και ένα βαθμιδωτά διατεταγμένο καθιστικό χώρο στο κέντρο που επιτρέπουν στις προσόψεις των περιμετρικών κτιρίων να συνυπάρχουν. Με αυτό τον τρόπο, περιμετρικά διακρίνονται σύμβολα, χρώματα, αντανακλάσεις, προϊόντα από γνωστές εταιρείες ενώ στο κέντρο το μόνο διακριτό σημάδι που υποδηλώνει την ύπαρξη ενός καταστήματος είναι αυτό το χαρακτηριστικό μισοφαγωμένο λευκό μήλο που φαίνεται στην άκρη του γυάλινου πύργου.


Κατεβαίνοντας σταδιακά τις βαθμίδες που είναι διατεταγμένες απέναντι από το γυάλινο πύργο καταλαβαίνει κανείς ότι ο πλατειακός αυτός χώρος δημιουργεί στην ουσία και την πρόσβαση στο κατάστημα της γνωστής εταιρείας που βρίσκεται στο υπόγειο. Ωστόσο, η μόνη οπτική επαφή που έχει κανείς με το τι συμβαίνει στο υπόγειο είναι διαμέσου κάποιων γυάλινων ανοιγμάτων ενδιάμεσα των βαθμίδων ενώ ο χώρος καθορίζεται κυρίως από έντονες συζητήσεις, τραγούδια, ήχους και φωνές.
Η διάταξη του χώρου αυτού είναι τέτοια που αποτελεί στην ουσία μια ‘γυμνή σκηνή’ καθώς στο κενό αυτό χώρο οι ‘θεατές’- χρήστες είναι βαθμιδωτά διατεταγμένοι προς το σημείο της ‘σκηνής’ – εισόδου ενώ οι πολλαπλές και ελεύθερες κινήσεις που συμβαίνουν σε διάφορα επίπεδα γίνονται μέρος της ‘θεατρικής πράξης’. Ταυτόχρονα, η διαδικασία της εισόδου στο χώρο του καταστήματος μετατρέπει τους ‘θεατές’-χρήστες σε ‘ηθοποιούς’ καθιστώντας τους μέρος του ίδιου του θεάματος.


Στο χώρο του υπογείου βρίσκεται ο χώρος του καταστήματος. Σε αυτό το επίπεδο, η μινιμαλιστική αισθητική, η έλλειψη ιεραρχίας και σταθερών σημείων συναλλαγής, η αυξημένη πυκνότητα χρηστών, η ύπαρξη αστικού εξοπλισμού και φύτευσης, η σύνδεση του χώρου με τον ουρανό και το αστικό σκηνικό τριγύρω διαμέσου των ανοιγμάτων στην οροφή, οι αυθόρμητοι καθιστικοί χώροι και εν τέλει οι αυθόρμητες χρήσεις που ενθαρρύνονται φαίνεται να καθορίζουν μια εμπειρία κατανάλωσης που στην πραγματικότητα έχει αποτινάξει από πάνω της οτιδήποτε καταναλωτικό.


Στην πραγματικότητα η αρχιτεκτονική αυτή προσέγγιση, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, φαίνεται να δημιουργεί μια χωρική εμπειρία που μοιάζει καθόλα εύκολη και ανεπιτήδευτη και έχει χαρακτηριστικά μιας βόλτας σ’ ένα ανοιχτό δημόσιο χώρο της πόλης. Ταυτόχρονα, η απλότητα και η μινιμαλιστική αισθητική του χώρου μετατοπίζουν την έμφαση του χρήστη από τον εντυπωσιασμό στην ουσία αφού τελικά είναι ο κενός χώρος και ο τρόπος που αυτός επιτρέπει πολλαπλές κινήσεις και αφηγήσεις που καθορίζουν την εμπειρία του επισκέπτη. Αυτή η προσέγγιση αποτελεί και μια συνειδητή προσπάθεια της εταιρείας που αναπτύχθηκε σταδιακά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένας διαφορετικός προορισμός στον οποίο κεντρικό ρόλο διαδραματίζει ο χώρος και οι σχέσεις που εν τέλει αυτός επιτρέπει τόσο μεταξύ των χρηστών όσο και μεταξύ των χρηστών και του προϊόντος. Μια προσπάθεια που φαίνεται να έχει αλλάξει το καταναλωτικό σκηνικό για πάντα – όσο τρελή και παράτολμη και αν φαινόταν στην αρχή της δημιουργίας της.

Άρθρο από το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος.