Το ξύλο που χρησιμοποιείται στους εσωτερικούς χώρους προσδίδει μία αίσθηση ζεστασιάς και φιλοξενίας, ενώ τα μεγάλα υαλοστάσια προσφέρουν θέαση στο μαγευτικό τοπίο.
Φωτογραφίες: David Boyer

Οι αρχιτέκτονες επέλεξαν περιμετρικά υαλοστάσια με αφανή πλαίσια, καταργώντας σχεδόν το όριο μεταξύ του "μέσα" και του "έξω".
Φωτογραφίες: Fernando Guerra FG+SG

Οι αρχιτέκτονες επέλεξαν να διαμορφώσουν τη ψηλοτάβανη παραδοσιακή σοφίτα σε έναν σύγχρονο open space χώρο, χωρίς διαχωριστικά, αξιοποιώντας τα μεγάλα παράθυρα για φυσικό φωτισμό.
Φωτογραφίες: Tomáš Slavík

Η κατοικία αποτελείται από πέντε προκατασκευασμένους όγκους, οι οποίοι συναρμολογήθηκαν και συνδέθηκαν μεταξύ τους, με προσεγμένο αρθρωτό σχεδιασμό, πριν την παράδοση στο χώρο του εργοταξίου. Η μόνωση, τα παράθυρα και το δάπεδο συναρμολογήθηκαν επίσης πριν από την αποστολή. Η μεταφορά αυτών των μονάδων αποδείχθηκε μία αρκετά μεγάλη πρόκληση, καθώς η διαδικασία περιλάμβανε προετοιμασία, συντονισμό και πλοήγηση σε επαρχιακούς δρόμους σε ιδιαίτερα κακές καιρικές συνθήκες.
Η κατασκευή ξεκίνησε τέλη καλοκαιριού πριν από την κατεδάφιση της ήδη υπάρχουσας κατοικίας, εξασφαλίζοντας ταχύτερους χρόνους, ώστε να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος.
Η κατοικία, σχεδιασμένη με το όραμα της δημιουργίας ενός εξαιρετικά χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος, χτίστηκε χρησιμοποιώντας τοπικά, βιώσιμα υλικά. Τα μεγάλα παράθυρα αποτυπώνουν την ομορφιά της φύσης σε όλο της το μεγαλείο και πλημμυρίζουν το εσωτερικό με φως, ενώ το φυσικό φως συμβάλλει στη μείωση του κόστους θέρμανσης και φωτισμού.
Η εξωτερική πρόσοψη σε φυσικό και μαύρο χρώμα έρχεται σε πλήρη αρμονία με το δασικό τοπίο. Το ξύλο που χρησιμοποιείται στους εσωτερικούς χώρους προσδίδει μία αίσθηση ζεστασιάς και φιλοξενίας. Η αειφόρος ανάπτυξη υπήρξε ο πυρήνας για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της αρχιτεκτονικής πρότασης, στοχεύοντας στην πιστοποίηση με LEED Gold.
Το εσωτερικό της κατοικίας σχεδιάστηκε έτσι ώστε κάθε μέλος της οικογένειας να έχει τον δικό του προσωπικό χώρο, χωρίς όμως να χάνεται η αλληλεπίδραση. Ο open plan σχεδιασμός του ισογείου περιλαμβάνει μια μεγάλη κουζίνα και τραπεζαρία, έναν όμορφο, άνετο χώρο καθιστικού και μια βεράντα, με θέα τη λίμνη και το γύρω δάσος. Το χαμηλωμένο κατάστρωμα δίπλα στη λίμνη σχεδιάστηκε έτσι ώστε να μην διαταράσσει τη θέα στο μαγευτικό τοπίο. Στο ισόγειο υπάρχει ακόμη και ένα ατελιέ για ζωγραφική και ξυλουργική.

Το έργο ανακατασκευής αφορά τη σοφίτα ενός αρχοντικού της δεκαετίας του 1930 στην Πράγα. Το διαμέρισμα χτίστηκε τη δεκαετία του 1990, ενώ η πληθώρα δωματίων δημιουργούσε πρόβλημα στη διαβίωση.

Με στόχο το ύψος , το σαλόνι ανοίχτηκε για να δημιουργηθεί ένας χώρος διπλού ύψους, ο οποίος τονίζεται από ένα ψηλό ράφι σε έναν από τους τοίχους. Στο κέντρο του διαμερίσματος δημιουργήθηκε ένας νέος πυρήνας: ένα μαύρο ξύλινο κουτί, όπου κρύβεται ένα μικρό μπάνιο και φιλοξενείται το κλιμακοστάσιο και ένας διάδρομος στο δεύτερο επίπεδο. Το φως της ημέρας εισχωρεί έτσι βαθιά μέσα στην είσοδο. Με αυτόν τον τρόπο απλοποιήθηκε η διάταξη χωρίς να χρειαστεί οι αρχιτέκτονες να καταφύγουν σε δομικές αλλαγές.

Ο ενιαίος χώρος σαλόνι - κουζίνα βρίσκεται στο κάτω επίπεδο. Μια πτυσσόμενη οθόνη προβολής τοποθετείται ανάμεσα σε δύο δομικούς κάθετους όγκους στη μέση του ανοιχτού δωματίου. Η κουζίνα διαθέτει νησίδα και έχει επιπλέον αποθηκευτικό χώρο, κρυμμένο στο μαύρο κουτί. Το δεύτερο επίπεδο είναι πιο ιδιωτικό. Η βεράντα του τελευταίου ορόφου είναι προσβάσιμη από το υπνοδωμάτιο μέσω ενός γαλλικού παραθύρου.

Στην παλέτα υλικών κυριαρχεί ο καπλαμάς για το μαύρο κουτί, δρύινος καπλαμάς για το δάπεδο και terrazzo για τους πάγκους της κουζίνας. Για τα υπόλοιπα έπιπλα χρησιμοποιούνται λευκοί χρωματικοί τόνοι και λευκή βαφή τοίχου. Τα ζευκτά οροφής και οι χαλύβδινοι στύλοι στο σαλόνι παραμένουν γυμνά. Ο απλός γραμμικός φωτισμός στην κουζίνα υπογραμμίζει τον ακατέργαστο χαρακτήρα και τη γεωμετρία του χώρου, δημιουργώντας μια αντιπαράθεση με τους δύο κομψούς γυάλινους πολυελαίους στο σαλόνι.

Το γραφείο Fran Silvestre Arquitectos ανέλαβε το σχεδιασμό μιας ιδιωτικής πολυτελούς κατοικίας στα Βόρεια προάστια της Valencia, στην Ισπανία. Το επίμηκες προσφερόμενο οικόπεδο έχει θέα στη Μεσόγειο στο βάθος, βρίσκεται ωστόσο εντός του αστικού ιστού. Έτσι, η επίτευξη της ιδανικής ισορροπίας μεταξύ απομόνωσης και εξωστρέφειας υπήρξε πρωταρχική επιδίωξη κατά το σχεδιασμό. Βασικό στόχο αποτέλεσε επίσης η προσαρμογή στο περιβάλλον και, συγκεκριμένα, το άνοιγμα στη θέα και στον κατάφυτο λόφο, καθώς και η παρακολούθηση των κλίσεων του οικοπέδου, που δημιουργούν υψομετρικές διαφορές της τάξης του ενός ορόφου. Το αποτέλεσμα αντανακλά υψηλή αισθητική και κομψότητα, ενώ η καθαρή γεωμετρία του κτιριακού όγκου αποτελεί αναφορά στις αξίες του μοντέρνου κινήματος, που ενσωματώνονται με κριτική ικανότητα και νεωτερικό πνεύμα.

Ιδιωτικότητα και εξωστρέφεια σε ιδανική ισορροπία
Το ήπιο μεσογειακό κλίμα και η εντυπωσιακή θέα της θάλασσας και της καταπράσινης πλαγιάς ενθαρρύνουν την υπαίθρια διαβίωση και τις ανάλαφρες αρχιτεκτονικές χειρονομίες. Οι αρχιτέκτονες επιλέγουν περιμετρικά υαλοστάσια με αφανή πλαίσια, καταργώντας σχεδόν το όριο μεταξύ του “μέσα” και του “έξω”. Την εντύπωση του χωρικού συνεχούς εντείνει και η χρωματική παλέτα, που κινείται σε λευκές αποχρώσεις, τόσο στους εσωτερικούς χώρους όσο και στις αυλές, αλλά και οι ενιαίες επιστρώσεις λευκού μαρμάρου, οι οποίες από τους κύριους χώρους συνεχίζονται σε βεράντες και εξωτερικά κλιμακοστάσια. Η διαφάνεια, που εισάγει τη θέα και το άπλετο μεσογειακό φυσικό φως, καταργεί συγχρόνως την ιδιωτικότητα, που υπόσχεται μια κυψέλη κατοίκησης, καθώς το κτίριο βρίσκεται σε ζώνη κατοικίας και οι διαφανείς του όψεις είναι διαπερατές στα βλέμματα των γειτόνων. Τη λύση σε αυτό το αδιέξοδο προτείνουν οι αρχιτέκτονες με την κατασκευή ενός στεγάστρου εν προβόλω, του οποίου το στατικό σύστημα είναι αφανές, ώστε να μένουν αδιάσπαστες οι γυάλινες προσόψεις. Το στέγαστρο είναι επίμηκες και καλύπτει όλο το μήκος του κτιρίου, δημιουργώντας ευχάριστα σκιασμένα περιβάλλοντα, εσωτερικά και εξωτερικά. Το ευφυές της επιλογής έγκειται στη διατομή του στεγάστρου, η οποία έχει σχήμα “Τ”. Ο κορμός του “Τ” συνθέτει το οριζόντιο δώμα, ενώ το “πέλμα” είναι μια κατακόρυφη επιφάνεια, που δημιουργεί ένα οπτικό φράγμα προς το γειτονικό οικόπεδο, χωρίς όμως να αποκλείει το φυσικό φωτισμό, ακόμα και από την πίσω πλευρά. Η μεσολάβηση των υαλοστασίων και η απόκρυψη του τρόπου στήριξης του στεγάστρου δημιουργούν την ψευδαίσθηση του ιπτάμενου προβόλου πάνω από τη λίθινη βάση στήριξης, ενσαρκώνοντας έτσι την κεντρική ιδέα του σχεδιασμού, όπως αυτή εμφανίζεται στα σκίτσα και στα προπλάσματα.

Επαναπροσδιορισμός του “διαφανούς κουτιού κατοίκησης” με μοντέρνες αναφορές
Προκειμένου να ανταποκριθούν στις επιταγές της θέας και του φυσικού φωτισμού, χωρίς να θυσιάσουν το αίσθημα ασφάλειας που καλείται να προσφέρει μια κατοικία, οι αρχιτέκτονες θέτουν εκ νέου το ζήτημα του “διαφανούς κουτιού κατοίκησης”. Η πρόκληση αυτή έχει δώσει στο παρελθόν αρχιτεκτονικά ορόσημα, όπως η οικία Farnsworth στο Illinois, και είναι εμφανές ότι η αρχιτεκτονική ομάδα αξιοποίησε στο έπακρο το δίδαγμα της εμβληματικής επίλυσης του Mies van der Rohe, που παραμένει υποδειγματική πολλές δεκαετίες μετά. Πρόκειται, λοιπόν, για παρόμοια περίπτωση του διαφανούς κελύφους μεταξύ δύο πλακών, το οποίο “ανοίγει” προς τη θέα και το φως, σε όλες τις κατευθύνσεις. Για την εξασφάλιση της ιδιωτικότητας και την ενσωμάτωση δικτύων και εγκαταστάσεων, προβλέπεται αδιάφανος πυρήνας στο μέσον της κάτοψης. Στην περίπτωση της οικίας Hofmann, ο πυρήνας εσωκλείει βοηθητικούς χώρους, όπως αποθήκευση, λουτρά, την κουζίνα και τους χώρους ύπνου, αλλά και διάφορες εγκαταστάσεις. Με τον τρόπο αυτό, οι χώροι διημέρευσης δεν θυσιάζουν τη μινιμαλιστική αισθητική και την κομψή λιτότητά τους, ενώ ο τρόπος στήριξης του στεγάστρου διατηρεί τη μεταφορά φορτίων στη στάθμη θεμελίωσης ένα μυστήριο. Ταυτόχρονα, η μεγάλη υψομετρική διαφορά κατά μήκος του οικοπέδου, λόγω της κλίσης της πλαγιάς του λόφου στον οποίο βρίσκεται, προσφέρει τις ιδανικές συνθήκες για τη διάταξη των χώρων σε δύο στάθμες, με την κατώτατη να καθίσταται ορατή μόνο από το επίπεδο του δρόμου. Έτσι, προσφέρεται ζωτικός χώρος, χωρίς να θυσιάζεται η καθαρή γεωμετρία της κεντρικής ιδέας.

Εν προβόλω στέγαση. Κατασκευαστικά στοιχεία

Το στέγαστρο της οικίας Hofmann ισοδυναμεί με μια ισχυρή αρχιτεκτονική χειρονομία, συνιστώντας ίσως το πιο εμπνευσμένο στοιχείο της κεντρικής ιδέας των αρχιτεκτόνων. Με τη χαρακτηριστική του διατομή και την έντονη παρουσία του, αναδεικνύει το κτίριο σε ορόσημο. Ταυτόχρονα, το οριζόντιο τμήμα του στεγάστρου διαμορφώνει το δώμα της κατοικίας. Προεξέχοντας έντονα στην πρόσοψη, δημιουργεί ευχάριστους, δροσερούς ημιυπαίθριους χώρους και σκιάζει τον εσωτερικό χώρο, προσφέροντας ένα άνετο περιβάλλον καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας, χωρίς να θυσιάζεται στο ελάχιστο η θέα.

Το κατακόρυφο τμήμα του στεγάστρου εξασφαλίζει την ιδιωτικότητα σε σχέση με τους γείτονες, ενώ παράλληλα προσφέρει την οπτική εντύπωση ευστάθειας στο σύνολο, του οποίου η στήριξη είναι αφανής. Με το λεπτό του πάχος και τη μεσολάβηση του διάφανου κελύφους, το στέγαστρο μοιάζει με ιπτάμενο λεπίδι, που αιωρείται πάνω από το γυάλινο όγκο. Για την επίτευξη των λεπτότατων διατομών, η δομή του στεγάστρου αποτελείται από δικτυώματα με μεταλλικές ράβδους και επένδυση πέτρας. Το στοιχείο αυτό συντελεί στον περιορισμό του βάρους και των μεγάλων διατομών στις θέσεις στήριξης. Το οριζόντιο σκέλος στηρίζεται σε μεταλλικά υποστυλώματα με εγκάρσιους συνδέσμους δυσκαμψίας, που καθίστανται αφανή, καθώς ενσωματώνονται στο αδιαφανές κέλυφος, στο κέντρο της ισόγειας στάθμης. Η μεταβίβαση των φορτίων από την οριζόντια πλάκα του στεγάστρου-δώματος πραγματοποιείται μέσω μεταλλικών δοκών τυπικής διατομής IPE, με μεγάλα στατικά ύψη, που τοποθετούνται κάτω από το δικτύωμα ανά τακτά διαστήματα. Οι δοκοί αυτές εσωκλείονται στην ψευδοροφή, με αποτέλεσμα να μην επηρεάζουν οπτικά την εντύπωση του λεπτότατου στεγάστρου. Για το κατακόρυφο τμήμα, που διαμορφώνεται ως ένα είδος ψηλού στηθαίου, επιλέγεται κοιλοδοκός τετραγωνικής διατομής με συνδετήρες, στοιχείο που παγιώνει την ευστάθεια της κατασκευής έναντι της βαρύτητας αλλά και της ανεμοπίεσης. Στο οριζόντιο τμήμα του στεγάστρου συναντώνται όλες οι στρώσεις θερμομόνωσης και στεγάνωσης, με θερμομονωτικό στρώμα πάχους 5 cm, ασφαλτόπανο μεταξύ γεωυφασμάτων, ελαφρομπετόν ρύσεων και αυτοεπιπεδούμενο κονίαμα, προκειμένου να διαμορφωθεί η τελική επιφάνεια. Τέλος, η επικάλυψη των φερόντων στοιχείων στο σύνολο της κατασκευής πραγματοποιείται με κονίαμα, ειδικό για θαλάσσιο περιβάλλον, όπου οι συνθήκες υγρασίας είναι δυσμενείς και ο κίνδυνος διάβρωσης του οπλισμού εμφανίζεται αυξημένος.

ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Μεταξύ των κτιρίων, στα οποία η ακουστική είναι αναγκαίο προαπαιτούμενο για το σωστό σχεδιασμό τους, περιλαμβάνονται και τα στούντιο υψηλής ποιότητας, στα οποία οι διαστάσεις των χώρων, οι αναλογίες τους, οι εσωτερικές επενδύσεις τους, η ορθή διευθέτηση των Η/Μ εγκαταστάσεων, καθώς και οι στατικές προβλέψεις για τα απαιτούμενα φορτία αποτελούν σημαντικές παράμετρους, οι οποίες επηρεάζουν τον ακουστικό σχεδιασμό.

Η κατοικία "Issa Megaron" είναι ένα παράδειγμα βιοκλιματικού σχεδιασμού και κατασκευής σε απομονωμένες, μη κατοικημένες περιοχές στη Μεσόγειο. Η παντελής έλλειψη υποδομών και γενικής προσβασιμότητας κατέστησαν την έννοια της βιωσιμότητας απαραίτητη προϋπόθεση για την κατασκευή. Φυσικός δροσισμός και αερισμός, εκμετάλλευση των όμβριων υδάτων, φωτοβολταϊκά πετάσματα κι άλλοι εξειδικευμένοι τρόποι εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων καθιστούν την κατοικία 100% ενεργειακά αυτόνομη. Το φυτεμένο δώμα, που την καλύπτει, αποτελεί μέρος του παθητικού σχεδιασμού της με τη βελτίωση της θερμομόνωσης και του μικροκλίματος που προσφέρει.
Επιπλέον, η αρχιτεκτονική που προέκυψε απ’ αυτή τη διαδικασία προωθεί τη συμβίωση του υφιστάμενου τοπίου με τη νεα τοπογραφία, που δημιουργείται με την κατασκευή πέτρινων τοιχίων και του φυτεμένου δώματος.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: DAVOR MATEKOVIC/PROARH

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: MILJENKO BERNFEST, DAMIR FABIJANIC

O Τζωρτζάκης Νίκος μετά από τις σπουδές του στη σχολή αρχιτεκτονικής του University of Huddersfield UK, αποκτά εργασιακή εμπειρία μέσα από πρακτική άσκηση και συνεργασίες με αρχιτεκτονικά γραφεία στην Αθήνα και την Κρήτη. Με έδρα το Ηράκλειο, πραγματοποιεί έργα που περιλαμβάνουν σχεδιασμό και επίβλεψη νέων κτιρίων, ανακαινίσεις, σχεδιασμό καταστημάτων και εσωτερικών χώρων καθώς και σχεδιασμό επίπλων.
Η σχεδιαστική προσέγγιση του γραφείου αξιολογεί την ιδιαιτερότητα του κάθε project και αναδεικνύει τα χαρακτηριστικά του μετουσιώνοντάς τα σε αρχιτεκτονική ταυτότητα. Αντιμετωπίζει το χώρο ως εμπειρία και εξετάζει πως εξελίσσεται μέσα στο χρόνο. Δίνει σημασία στη σχέση του κτιρίου με το χρήστη και το εκάστοτε περιβάλλον. Εντάσσει το σχεδιασμό στα πλαίσια μιας σύγχρονης, βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και δίνει ιδιαίτερη προσοχή στο σχεδιασμό των λεπτομερειών και της εφαρμογής τους.

Το αρχιτεκτονικό γραφείο i29 με έδρα το Άμστερνταμ μετέτρεψε μία παραμελημένη κατοικία του 17ου αιώνα σε έναν φωτεινό χώρο με μοναδικές θεάσεις. Η κατοικία αρχικά κατασκευάστηκε το 1967, ενώ η ανακαίνιση διήρκεσε περισσότερο από 2 χρόνια και εκτελέστηκε σε συνεργασία με μια ομάδα ειδικών.
Το νέο εσωτερικό τονίζει τους διαφορετικούς χρωματισμούς στον χώρο, δίνοντας μια νέα προοπτική. Για τη δημιουργία απροσδόκητων οπτικών γραμμών και μιας νέας χωρικής εμπειρίας, οι διαφορετικοί χώροι συνδέονται επιτρέποντας στο χρώμα να συνεχιστεί από τον ένα χώρο στον άλλο.
Ο χώρος της κουζίνας στο ισόγειο χαρακτηρίζεται από τη χρήση του λευκού σκυροδέματος, τους ανοιχτόχρωμους τοίχους και μια ειδικά σχεδιασμένη δρύινη κουζίνα και τραπεζαρία. Καθώς περπατάει κανείς, ένας πράσινος γυάλινος όγκος σηματοδοτεί ένα κρυφό δωμάτιο επισκεπτών, το οποίο είναι πλήρως εξοπλισμένο με ιδιωτικό μπάνιο και πρόσβαση στον κήπο. Η κουζίνα συνδέεται οπτικά με την αίθουσα μελέτης μέσω ενός γκρι δρύινου τοίχου, ο οποίος σχηματίζει μια όμορφη είσοδο στα δωμάτια. Το ίδιο γκρι χρώμα συνεχίζεται και στο σαλόνι αλλά σε μία υφασμάτινη επένδυση τοίχου για καλύτερη ακουστική. Πίσω από την περιστρεφόμενη βιβλιοθήκη στο καθιστικό, υπάρχει ένας άλλος κρυφός χώρος σε μπλε αποχρώσεις για ανάγνωση ή χαλάρωση.
Στον επάνω όροφο έχουν τοποθετηθεί τα υπνοδωμάτια, όπου ο σχεδιασμός εκπέμπει άνεση και πολυτέλεια. Το κύριο υπνοδωμάτιο με την αρχική κατασκευή οροφής χωρίζεται από το μπάνιο με έναν όγκο - καθρέφτη που περικλείει τόσο το κλιμακοστάσιο όσο και το χώρο του ντους. Οι τοίχοι του ντους είναι κατασκευασμένοι με καθρέφτες διπλής κατεύθυνσης, που δίνουν άμεση θέα στα κανάλια. Το διπλανό μπάνιο έχει παραδοσιακή ιαπωνικού τύπου μπανιέρα και ανεξάρτητο νεροχύτη από ξύλο. Όλες οι νέες σχεδιαστικές παρεμβάσεις είναι προσαρμοσμένες στην κατοικία, ώστ