Στο σύγχρονο διαμέρισμα στο Βερολίνο το δάπεδο του χώρου είναι βιομηχανικό με εποξειδική βαφή, ενώ οι υποδομές και τα δίκτυα του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού είναι εμφανή.
Φωτογραφία: Marquel R. Williams

Η θέση του καταλύματος στην καρδιά της Χώρας Σφακίων έδρασε καθοριστικά στη διαμόρφωση της κεντρικής ιδέας και του σχεδιασμού του. Μέσα στο εσωστρεφές οικόπεδο δημιουργείται ένα "χωριό μέσα στο χωριό" με κτίρια που αναβιώνουν παραδοσιακές μορφές και όψεις των σφακιανών σπιτιών. Μια πλατεία-αυλή με κρήνη βρίσκεται στο κέντρο της σύνθεσης, στην οποία συναντώνται λιθόστρωτα καλντερίμια που ακολουθούν το ανάγλυφο του εδάφους και οδηγούν στην κεντρική είσοδο και στα δωμάτια. Στόχος είναι οι διαμένοντες να βιώσουν μια εμπειρία που θα τους δίνει μια εικόνα του οικισμού όπως ήταν πριν την αλλοίωση του ύφους του στα νεότερα χρόνια.

Για την κατασκευή του συγκροτήματος χρησιμοποιήθηκε διαζωματική τοιχοποιία με τοπική γκρίζα λίθο, η οποία εμφανίζεται κυρίως στους εσωτερικούς χώρους. Εξωτερικά εφαρμόζεται σύστημα θερμοπρόσοψης το οποίο εξασφαλίζει την προστασία των δωματίων από το έντονα θερμό κλίμα των Σφακίων, ενώ ταυτόχρονα η αδρή τεχνοτροπία και το χρώμα του επιχρίσματος αναπαράγουν το ύφος των παραδοσιακών όψεων της περιοχής. Εσωτερικά, τα χωρίσματα κατασκευάζονται με σύστημα ξηράς δόμησης (απλή και άνθυγρη γυψοσανίδα).
Έντονη είναι η παρουσία φυσικών υλικών στους εξωτερικούς χώρους. Τοποθετήθηκαν κουφώματα από ξύλο (dark red meranti), βάσει του προτύπου του οικισμού. Ξύλινοι είναι επίσης οι εξώστες και οι πέργκολες (καστανιά) καθώς και τα σκιάδια τους και τα διαχωριστικά των βεραντών (λυγαριά). Τα σκληρά εξωτερικά δάπεδα αποτελούνται κυρίως από λιθόστρωτα καλντερίμια και πλατώματα. Χρησιμοποιείται και πάλι η πέτρα της περιοχής σε ακανόνιστο σχήμα, αλλά και σε ένα ιδιαίτερο μοτίβο στην κεντρική αυλή του συγκροτήματος. Στοιχεία τριπτού σκυροδέματος συμπληρώνουν τον εξωτερικό χώρο σε σημεία-κλειδιά όπως η κρήνη και το ρυάκι της αυλής, οι εξωτερικές κλίμακες και τοιχία παρτεριών που οδηγούν τον επισκέπτη από την είσοδο στους κοινόχρηστους χώρους και στον χώρο υποδοχής. Περιορισμένη χρήση γίνεται σε μεταλλικές επιφάνειες, σε ιδιαίτερα σημεία όπως η κρήνη και οι διαμορφώσεις της, αλλά και στα λιτά και διακριτικά κιγκλιδώματα των εξωστών.
Οι εσωτερικοί χώροι μελετήθηκαν ώστε να φαίνονται ταυτόχρονα λιτοί και φιλόξενοι στους διαμένοντες. Για τον λόγο αυτό, οι κάθετες επιφάνειες χρωματίστηκαν σε ανοικτό υπόλευκο τόνο και τα κτιστά έπιπλα επιχρίστηκαν με όμοιου χρώματος πατητή τσιμεντοκονία, ώστε να διαβάζονται ως ενιαίο φόντο για τα υπόλοιπα στοιχεία. Οι λευκές ψευδοροφές με τα κρυφά σποτ και τα διακριτικά στόμια κλιματισμού συμβάλλουν επίσης σε αυτό το αποτέλεσμα. Τα εσωτερικά δάπεδα και αυτά των βεραντών στρώθηκαν με συμπαγές πλακάκι τσιμέντου μεγάλου μεγέθους και ελάχιστου αρμού σε ένα διακριτικό γκρι τόνο. Σε αντίστιξη με το μίνιμαλ φόντο, εμφανίζεται κατά τόπους η λιθοδομή ενώ για τα έπιπλα χρησιμοποιούνται πρωτογενή υλικά συνταιριάζοντας παραδοσιακά και πιο σύγχρονα στοιχεία. Κρεβάτια, κεφαλάρια, ντουλάπια, έπιπλα mini-bar, γραφεία και καθρέπτες κατασκευάζονται από μασίφ δρυ με ρόζους στο φυσικό της τόνο, με λιτές γραμμές αλλά και παραδοσιακές γλυφές, και πληρώνονται με ψάθινες επιφάνειες σε δύο διαφορετικά μοτίβα. Το σύνολο συμπληρώνεται από λεπτομέρειες ορείχαλκου στα φωτιστικά σώματα και στις εξωτερικές χειρολαβές και μαύρα στοιχεία στις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και τις εσωτερικές χειρολαβές. Τα λουτρά είναι επίσης υπενδεδυμένα με το ίδιο γκρι πλακάκι που λειτουργεί ως φόντο για τα είδη υγιεινής και τις μπαταρίες των παροχών νερού.

Σε ένα ακρωτήρι 6.000 m² στην περιοχή της Σιθωνίας, σε έναν αρχαίο ελαιώνα, ξεπροβάλλει μια κατοικία διακοπών γεμάτη εμπειρίες και ατμόσφαιρες. Πρόκειται για ένα σπίτι διακοπών που μπορεί κανείς μέσα από τις οπτικές φυγές, τα κάδρα, την υλικότητα, τα χρώματα, τα αρώματα που συνθέτουν το δομημένο και αδόμητο τοπίο να εκτιμήσει την πραγματική ομορφιά της φύσης.
Η ιδέα της σύνθεσης γεννήθηκε με το πρώτο άγγιγμα του βραχώδους εδάφους και αναπτύχθηκε μέσα από τα χαρακτηριστικά του ίδιου του γηπέδου. Σε κάθε στάδιο της σύνθεσης μελετήθηκαν σε όλο τους το φάσμα τα φυσικά στοιχεία του τόπου, έτσι ώστε η θέση του κτιρίου, η μορφολογία των όγκων και η υλικότητά τους να επικοινωνήσουν δυναμικά με το τοπίο. Δεν αποτέλεσε ποτέ στόχο το κτίριο να χαθεί στο τοπίο, ούτε να επιβληθεί σε αυτό, αλλά να βρεθούν μαζί σε μια συνδιαλλαγή ποιοτήτων όπου το κτίριο θα υπάρχει στο περιβάλλον και θα μεταλλάσσεται διαρκώς, επιτρέποντας τα φυσικά στοιχεία να εισχωρήσουν μέσα του, να επέμβουν στις όψεις του, να αγκαλιάσουν τους χώρους του, να ολοκληρώσουν την ατμόσφαιρα της κάθε γωνιάς του με τέτοιον τρόπο, έτσι ώστε να γίνουν αντιληπτά από τον σημαντικότερο κριτή, το χρήστη.
Η κατοικία αποτελείται από δύο όγκους, έναν διώροφο κι έναν ισόγειο, που ακολουθούν τη μορφολογία του λόφου. Δύο καμπύλοι τοίχοι πλαισιώνουν την είσοδο του κτιρίου, εισάγοντας το χρήστη σε μια εσωτερική αυλή με μοναδική οπτική φυγή το σημείο δύσης του ήλιου κατά το θέρος. Στόχος ήταν, κατά την είσοδο του επισκέπτη στην κατοικία, να απομονωθούν όλες οι οπτικές του ορίζοντα και του θαλάσσιου μετώπου, ώστε να του αποδοθούν πλήρως κατά την είσοδό του στην κατοικία, όπου ένα υαλοπέτασμα μήκους 10 μέτρων καδράρει όλη τη θέα του Τορωναίου κόλπου. Έτσι, ο εσωτερικός χώρος μοιάζει να επεκτείνεται προς τα έξω καταλήγοντας σε μια πισίνα μήκους 22 μέτρων μετατρέποντας, οπτικά, τη θάλασσα σε στοιχείο της κατοικίας.
Στο ισόγειο του διώροφου όγκου, φιλοξενούνται όλες οι κοινόχρηστες λειτουργίες, ενώ χώροι spa και κι ένα cinema τοποθετούνται στο υπόγειο. Στον όροφο βρίσκεται ένα ευρύχωρο υπνοδωμάτιο, στο οποίο μεταφέρεται κανείς μέσω μιας μεταλλικής σκάλας, που μοιάζει να χάνεται πίσω από ένα γλυπτικό σύστημα κατακόρυφων και οριζόντιων επιφανειών. Δύο ακόμη υπνοδωμάτια βρίσκονται στον διπλανό ισόγειο όγκο, διατηρώντας την ιδιωτικότητά τους, ενώ στρέφονται προς το απέραντο του θαλάσσιου μετώπου.
Η κατοικία, σε κάθε της σημείο επικοινωνεί με έναν μεσογειακό κήπο, όπου τα άναρχα τοποθετημένα ελαιόδεντρα και η μορφή των φυτεύσεων μεταλλάσσουν διαρκώς τις όψεις των δομών.
Η όλη ιδέα της σύνθεσης καταλήγει στην επιδίωξη να διαμορφωθεί ένα πλέγμα εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, που στο επίπεδο του εδάφους θα διατηρεί, μέσω της υλικότητας, το ύφος και τη σκληρότητα του βράχου, ενώ στο επίπεδο του ορόφου θα αφήνεται μέσω της διαφάνειας και των αντανακλάσεων να χαθεί στον ορίζοντα.

Ο σχεδιασμός της κατοικίας βασίζεται σε βιοκλιματικές αρχές. Ο προσανατολισμός των ανοιγμάτων σε κατεύθυνση βορρά - νότου και η διαμπερής τοποθέτησή τους επιτυγχάνει φυσικό δροσισμό. Επιπροσθέτως, στον υπαίθριο χώρο και σε επαφή με το κτίριο προς το νότο δημιουργούνται πολλαπλοί σκιασμένοι χώροι για την προστασία του κελύφους από το νοτιοδυτικό ήλιο. Σ’ αυτούς τους χώρους τοποθετούνται ανεμιστήρες για την κυκλοφορία του αέρα. Στους κύριους χώρους διαβίωσης τοποθετείται ενδοδαπέδια θέρμανση με αντλία θερμότητας, που επιτρέπει και τον τεχνητό δροσισμό τους ζεστούς μήνες. Η θερμοκρασία ελέγχεται από ηλεκτρονικό σύστημα αντιστάθμισης.
Στο κτίριο εφαρμόζεται εξωτερική θερμομόνωση, πάχους 10 cm, με οργανικό επίχρισμα, ενώ ανάμεσα στις δύο στρώσεις της τοιχοποιίας δημιουργείται διάκενο, που βελτιώνει επίσης τη θερμική συμπεριφορά του κελύφους. Ταυτοχρόνως γίνεται επιμελημένη αποφυγή θερμογεφυρών από το στάδιο της μελέτης.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: GEM ARCHITECTS
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΚΩΣΤΑΣ ΒΕΡΓΑΣ

Στο loft με βιομηχανικό στιλ στο Κίεβο τα εμφανή στοιχεία του φέροντος οργανισμού αποτελούν τη βάση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.
Φωτογραφία: Andrey Avdeenko

Η κουζίνα και η νησίδα από μάρμαρο με λιτές γραμμές και απαλά χρώματα αποτελούν μία αρμονική σύμπραξη σχεδιασμού, τέχνης και λειτουργικότητας.
Φωτορεαλιστική απεικόνιση: Vladyslav Sukhorukov

Τα μεγάλα γυάλινα ανοίγματα στην κατοικία Forest Aerie προσφέρουν μία αίσθηση διαφάνειας και ενοποίησης με το εξωτερικό τοπίο του δάσους.
Φωτογραφία: Adam Rouse

Μονολιθικές γήινες κατασκευές σε συνέχεια των ξερολιθιών συνθέτουν διαδοχικούς, χωριστούς κύβους που στεγάζουν τους διάφορους χώρους της κατοικίας.
Φωτογραφίες: Frederico Valsassina Arquitectos

Το έργο αφορά την ανακαίνιση χώρου γραφείου του Onassis Group στην Αθήνα. Βασική αρχή του σχεδιασμού ήταν η δημιουργία ενός εσωτερικού χώρου από ξύλο, ο οποίος βασίζεται σε αντιθέσεις οργανικών μορφών και καθαρών γραμμών.

Καλύπτοντας τις δύο προϋπάρχουσες, φέρουσες κολώνες από σκυρόδεμα, καθώς και τμήματα της οροφής, το κύριο στοιχείο της πρότασης είναι μία γλυπτική κατασκευή από κόντρα πλακέ σημύδας, η οποία αφορμάται μορφολογικά από την τοπογραφία του βυθού. Η ξύλινη αυτή μορφή ρέει και ξεδιπλώνεται μέσα στο χώρο του γραφείου, λειτουργώντας ως ενοποιητικό στοιχείο πάνω από το επίπεδο του ματιού. Αντιθέτως, τα έπιπλα σχεδιάστηκαν ως καθαρά, γεωμετρικά σχήματα, τα οποία εξυπηρετούν τις λειτουργικές ανάγκες του χρήστη για έναν ορισμένο χώρο εργασίας και έναν συλλογικό χώρο συνεδριάσεων.
Η διττή φύση του εσωτερικού εντείνεται και από τις διαφορετικές προσεγγίσεις, τις επιλεγμένες υλικότητες και τις μεθόδους κατασκευής που χρησιμοποιήθηκαν για τα δύο συστήματα που αποτελούν το έργο. Η μορφή της ρευστής, οργανικής κατασκευής αρχικά διερευνήθηκε μέσω πειραματισμού με πηλό και αφαιρετικού τρισδιάστατου σχεδιασμού. Η τελική μορφή αναλύθηκε αλγοριθμικά σε στρώσεις και μονάδες και κατασκευάστηκε από επιφάνειες κόντρα πλακέ σημύδας οι οποίες κόπηκαν σε, συνολικά, 751 κομμάτια με CNC. Τα έπιπλα αντιμετωπίστηκαν ως ένα λιτό σύστημα το οποίο εδράζεται στιβαρά στο έδαφος, εξυπηρετώντας τις λειτουργίες του χώρου. Η κατασκευή τους έγινε με παραδοσιακές ξυλουργικές μεθόδους και χρησιμοποιήθηκε ξυλεία σφενδάμου Αμερικής.
Ενώ τα δύο συστήματα σκόπιμα σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν σε αντιστικτική σχέση, ο χώρος αποπνέει μία ήρεμη και ζεστή ατμόσφαιρα, η οποία πηγάζει από τις διακριτικές του αντιθέσεις.

To νέο κτίριο της Cosmote TV αποτελεί παράδειγμα μεταμόρφωσης ενός υφιστάμενου εγκαταλειμμένου βιομηχανικού κτιρίου και μετατροπής του σε ένα υπερσύγχρονο κτίριο γραφείων και τηλεοπτικών στούντιο. Στόχος των μελετητών ήταν να μετατρέψουν αυτό το κτίριο σε ένα τοπόσημο, το οποίο στη συνέχεια θα αναζωογονήσει τη γύρω περιοχή.
Δεδομένο στοιχείο της μελέτης ήταν ο υφιστάμενος φέρων οργανισμός του κτιρίου. Με βάση τη δομή του, η οποία αποτελούνταν από τρεις ενότητες, τις οποίες και χρησιμοποίησαν οι μελετητές, οι διαφορετικές χρήσεις χωροθετήθηκαν δημιουργώντας 3 προγραμματικές ζώνες και χώρους με διαφορετικά ύψη και ποιότητες.
Στο κέντρο του κτιρίου μεταξύ των γραφείων, των τηλεοπτικών στούντιο και των τεχνικών χώρων, οργανώθηκε ένας χώρος, όπου όλα τα τμήματα και οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να συναντιούνται, κάτι σαν πλατεία μέσα σε μια πόλη.
Έτσι δημιουργήθηκε η κεντρική "πλατεία" του κτιρίου, η Plaza. Εκεί λαμβάνει χώρα η ώσμωση όλων των εργαζομένων, οι συναντήσεις και η ανταλλαγή ιδεών και πραγματοποιείται η σύλληψη του τηλεοπτικού προϊόντος. Μέσα στην Plaza κατασκευάστηκε ένα ενδιάμεσο επίπεδο (mezzanine) και μια γέφυρα, η οποία συνδέει και χωρικά τα τμήματα, τη βόρεια με τη νότια πτέρυγα, διασχίζοντας την πλατεία και προσφέροντας πανοραμική θέαση, καθώς και χώρους εργασίας, συναντήσεων και διαλείμματος.
Η γενική ιδέα της Plaza ήταν η δημιουργία μιας τεχνητής φύσης. Εκατέρωθεν της γέφυρας υπήρχαν υφιστάμενες κολόνες. Έτσι, χρησιμοποιώντας αυτές ως πηγή έμπνευσης του σχεδιασμού, οι μελετητές τις μεταγλώττισαν σε "δένδρα", τα οποία γεννιούνται από το έδαφος και οι απολήξεις των κλαδιών τους σκεπάζουν το ουρανό της πλατείας. Αυτός ο "ουρανός" αναπτύσσεται σε κυματοειδή μορφή με σκοπό να κρύψει τα βαριά μηχανολογικά και στατικά στοιχεία, που δημιουργούνται λόγω της φύσης του κτιρίου και ταυτόχρονα, έχει σκοπό να εκμεταλλευτεί το μέγιστο δυνατό ύψος του χώρου.
Ταυτόχρονα, η περιοχή αυτή της Plaza, αποτελεί χώρο εργασίας με τα περισσότερα γραφεία σε διάταξη open plan. Γι' αυτό το λόγο έπρεπε να δημιουργηθούν συνθήκες εργασίας με ακουστική άνεση, σε ένα ανοιχτό χώρο 8 m ύψους και έκτασης 1,000 m².
Έτσι, η επένδυση της οροφής έγινε με διάτρητα πανέλα, ώστε να λειτουργεί ως ακουστική οροφή, η οποία θα απορροφά τους ήχους και τους θορύβους και σε συνδυασμό με όλες τις υπόλοιπες ποιότητες των υλικών του χώρου, να δημιουργούνται οι ιδανικές συνθήκες εργασίας μέσα σε ένα συναρπαστικό χώρο.
Τέλος, άλλη μια μεγάλη πρόκληση του έργου, ήταν να μεταμορφωθεί το εξωτερικό του κτιρίου. Στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένας πόλος έλξης και αναβάθμισης για την περιοχή.
Η ιστορία του κτιρίου, πρώην εκτυπωτικού κέντρου των τηλεφωνικών καταλόγων, αποτέλεσε το βασικό στοιχείο της μεταμόρφωσης και του σχεδιασμού. Δηλαδή συνδέθηκε η παρελθoύσα χρήση με τη νέα, σαν μια συνέχεια και μετεξέλιξη μέσα στο χρόνο. Μια μεταφορά από το αναλογικό στο ψηφιακό, από το έντυπο στο ηλεκτρονικό, από το στατικό στο δυναμικό, από το μελάνι στο φως.
Το φως γίνεται στη συνέχεια αρχιτεκτονικό και συνθετικό εργαλείο, με το οποίο "χτίζονται" οι όψεις του κτιρίου. Έτσι, δημιουργήθηκε ένα κέλυφος από υψηλής τεχνολογίας εφελκυόμενη μεμβράνη, η οποία αγκαλιάζει και μορφοποιεί το φως που διατρέχει το εσωτερικό του. Μεταβάλλοντας το φως, δημιουργείται ένα δυναμικό κέλυφος που ενοποιεί την εξωτερική σιλουέτα του κτιρίου, μπορεί να αλλάζει, να προβάλλει μηνύματα και να επικοινωνεί.
Παράλληλα, με βάση τα κλιματικά βάσει στοιχεία της περιοχής, υπήρχε ανάγκη για σκίαση. Έτσι, οι περιμετρικές αυτές λευκές ζώνες, αναπτύσσονται σε απόσταση από το κτίριο, δημιουργώντας περιμετρικά ηλιακά σκίαστρα, τα οποία μπλοκάρουν το πλεονάζων ηλιακό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ κατά τη διάρκεια της νύχτας ακτινοβολούν.
Η όψη αποτελεί μια χορογραφία βιοκλιματικών στεγάστρων, που περιελίσσονται γύρω από το κτίριο και προβάλλουν τη φρέσκια και σύγχρονη ταυτότητα της εταιρείας και ταυτόχρονα τον επικοινωνιακό και διαδραστικό χαρακτήρα της, προσφέροντας τόσο στους εργαζομένους που το ζουν καθημερινά όσο και στους κατοίκους της γύρω περιοχής ένα συναρπαστικό και διαχρονικό κτίριο.
Ο σχεδιασμός του κτιρίου έγινε σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα περιβαλλοντικής και ενεργειακής προσέγγισης, ως προς τα υλικά, τις υποδομές και τα συστήματα λειτουργίας, αποβλέποντας σε μία κατασκευή πολύ υψηλών προδιαγραφών. Συγκεκριμένα, έγινε σύμφωνα με το διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα αξιολόγησης και αποτίμησης της αειφόρου δόμησης και κατασκευής LEED και έλαβε την πιστοποίηση LEED GOLD.